na brexit halen het verenigd koninkrijk en de verenigde staten de banden weer aan. beide landen hebben veel gemeen, van een gedeelde taal en nostalgische ideeën over hun relevantie op het wereldtoneel tot vaak karikaturale gelijkenissen tussen boris johnson en donald trump. die bijzondere relatie heeft een lange geschiedenis.

Eilandverhalen: over de Brits-Amerikaanse relatie

Cedric Van Dijck

14 april 1912, op de Atlantische Oceaan. Aan boord van de RMS Titanic vertelt de Britse journalist W.T. Stead bij het avondmaal een verhaal over een mummie die ongeluk brengt, de zogenaamde Priesteres van Amen-Ra. Het gaat eigenlijk niet om een mummie, maar om het houten deksel van een Egyptische doodskist uit circa 950 v.C., beschilderd met het gezicht en lichaam van een vrouw. De kist was gevonden in Thebe en belandde in 1889, zoals veel schatten in die tijd, in de collectie van het British Museum. Daar brengt het artefact ongeluk aan iedereen die ermee in aanraking komt. Had Stead dat beter niet verteld? Enkele uren later – de stoelen onder tafel, het diner voorbij – komt de Titanic in aanvaring met een ijsberg. De journalist laat het niet aan zijn hart komen en blijft zitten lezen in een rookkamer terwijl het schip zinkt. Hij had het moeten weten. In 1909 had Stead de dood al eens vergeleken met een reis van de oude naar de nieuwe wereld: ‘Laten we ons inbeelden dat het graf is als de Atlantische Oceaan.’ Iets dergelijks stond in mei 1912 ook te lezen in zijn necrologie: ‘Zijn graf is waar hij het zelf gekozen zou hebben, halfweg tussen Engeland en Amerika.’

Waarom net daar? We kennen W.T. Stead vandaag amper nog, maar hij was meer dan alleen een slachtoffer van de Titanicramp. Als redacteur van de Pall Mall Gazette en de Review of Reviews, een maandblad met een wereldwijd lezerspubliek dat beoogde de beste journalistiek uit het Britse rijk in één publicatie samen te brengen, was Stead een belangrijk figuur in het Britse publieke debat in de late negentiende eeuw. Het is mede dankzij hem dat onderzoeksjournalistiek uitgroeide tot zo’n fenomeen en wel eens een regering deed vallen. (Met een krantenkop als ‘too late!’, bijvoorbeeld, legde Stead de schuld van de Val van Khartoem, waarmee de Britten in 1885 veel gezichtsverlies leden, bij de regering, die pas na veel aarzeling een reddingsmissie naar Soedan gestuurd zou hebben om generaal Gordon uit de belegerde stad te bevrijden.) De kroniek van de unlucky mummy, de voorspelling uit 1909: de dood van Stead op de Titanic is misschien toepasselijk net omdat die leest als een sensatieverhaal dat kranten doet verkopen. De journalist schreef gek genoeg in 1886 al eens een verhaal over hoe een schip onderweg naar de nieuwe wereld zonk met te weinig reddingssloepen aan boord.

Het vervolg van dit artikel lees je in de papieren versie van Karakter 80. De volledige tekst verschijnt later online.