meer en meer opiniemakers stellen zich openlijk de vraag wat we eigenlijk hebben aan de menswetenschappen: tijdens pandemieën vertrouwen we op virologen en biostatistici, de klimaatcrisis denken we op te vangen door ingenieurs nieuwe technologische oplossingen te laten bedenken. nochtans verdienen de humane wetenschappen een positie naast de exacte, ook omdat ze wel degelijk een maatschappelijke meerwaarde hebben. zeker voor de archeologie ligt die meerwaarde mogelijk uitgerekend in het klimaatdebat. de complexe interactie van omgevingsparameters en menselijke factoren bij klimaatveranderingen in het verleden maakt het moeilijk om lessen te trekken uit individuele casussen, maar goede voorspellende modellen op basis van historische gebeurtenissen leren ons wel hoe die complexe systemen zich doorgaans gedragen.

Een veranderend klimaat in de archeologie

Sam Cleymans, Dries Daems en Ralf Vandam

De humane wetenschappen staan de laatste jaren onder druk. Waar de maatschappelijke rol van de exacte, toegepaste en biomedische wetenschappen duidelijk is, stellen meer en meer opiniemakers zich openlijk de vraag wat het nut is van antropologie, archeologie, klassieke filologie, egyptologie of kunstgeschiedenis. Tekenend voor de situatie is tot welke wetenschappen we ons initieel wenden bij grote maatschappelijke vraagstukken: bij covid-19 tot de virologen en biostatistici, bij de klimaatcrisis hopen we dat ingenieurs zo snel mogelijk nieuwe technologische oplossingen bedenken. Een prachtig voorbeeld is Bart De Wevers antwoord op de 35 000 klimaatspijbelaars die in januari 2019 door de straten van Brussel trokken: ‘De jongeren moeten vertrouwen hebben in de toekomst en in de kracht van innovatie. Als ze naar het verleden kijken, zullen ze zien dat de mensheid voortdurend grote problemen heeft gehad en we hebben altijd oplossingen gevonden door innovatie. Het is aan de generatie van de jongeren om op school wiskunde, fysica enzovoort te volgen en ons die oplossingen mee te helpen aanreiken.’

Inderdaad, de oplossing ligt volgens de voorzitter van de N-VA niet bij filosofen en historici, zoals hijzelf notabene, maar wel bij wiskundigen en fysici. Veel humane wetenschappen voelden de laatste jaren dan ook de nood zich binnen die nieuwe context een maatschappelijk nut aan te meten. Getuigen hiervan zijn boeken als The History Manifesto van Jo Guldi en David Armitage uit 2017. De auteurs, twee historici, beargumenteerden dat geschiedenis zijn rol in het onderwijs en in het politieke debat moet opnemen. Als dusdanig willen ze hun discipline een evenwaardige positie aanmeten naast medici en ingenieurs. Voor de historische wetenschappen, en zeker voor de archeologie, wordt vaak de maatschappelijke meerwaarde in het klimaatdebat gezocht.

Het vervolg van dit artikel lees je in de papieren versie van Karakter 80. De volledige tekst verschijnt later online.