het is ontzettend belangrijk dat ons lichaam een correct onderscheid kan maken tussen, en proportioneel kan reageren op, lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen. wanneer ons immuunsysteem de mist ingaat, kan dat leiden tot allergieën tegen onschadelijke stoffen, auto-immuunziektes of ernstige schade aan weefsels en organen. dat risico bestaat zeker wanneer we geconfronteerd worden met een nieuw virus. heel wat virussen komen uiteindelijk echter tot een vorm van symbiose met de mens. het evolutionaire lot van de mens en dat van de viruswereld zijn zelfs onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Geen mensen zonder virussen
Dat virussen ons ziek kunnen maken is de voorbije jaren het hoofdonderwerp geweest van menig nieuwsbericht, en uiteraard wordt het virus zelf als hoofdverantwoordelijke aangewezen. Een andere zeer belangrijke speler bij het ontstaan van ziektesymptomen is echter ons eigen immuunsysteem. Door miljoenen jaren samen te evolueren met allerlei virussen en andere micro-organismen in onze omgeving, heeft ons immuunsysteem een zeer breed en gesofisticeerd arsenaal aan mogelijke beschermingsmechanismen opgebouwd. Om zijn functie goed te kunnen uitoefenen, moet dat immuunsysteem twee cruciale zaken in evenwicht houden. Enerzijds is het heel belangrijk om een correct onderscheid te kunnen maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen. Ongepaste reacties tegen het eigen lichaam kunnen immers leiden tot auto-immuunziektes of allergieën tegen onschadelijke stoffen. Anderzijds kan het gebrek aan een correcte reactie tegen pathogenen, bijvoorbeeld bij mensen met aandoeningen aan het immuunsysteem, leiden tot ernstige ziekte of zelfs de dood. Het is dus belangrijk dat ons immuunsysteem ervoor zorgt dat de reactie tegen een pathogeen proportioneel is. Een te zwakke of te late reactie van het immuunsysteem kan leiden tot een infectie die ons lichaam en immuunsysteem overweldigt, met mogelijk ernstige gevolgen. Een te sterke reactie van ons immuunsysteem tegen een pathogeen kan leiden tot allerlei ongewenste bijkomende schade (collateral damage) aan de geïnfecteerde weefsels of organen. In vele gevallen zijn de pathologie en de ziektesymptomen te wijten aan schade veroorzaakt door het immuunsysteem, veel meer dan aan de virusinfectie zelf. Zo wordt de fatale afloop voor covid-19-patiënten veroorzaakt door een (overdreven) ontstekingsreactie over het hele lichaam met het falen van longen, maar ook van andere organen (zoals hart, nieren en hersenen), tot gevolg. Een ander voorbeeld waarbij ons immuunsysteem op lange termijn (jaren of zelfs decennia) problemen veroorzaakt, is het ontstaan van levercirrose of leverkanker bij patiënten die chronisch geïnfecteerd zijn met het hepatitis B-virus.
Uiteraard hebben virussen doorheen de evolutie ook verschillende manieren gevonden om het arsenaal aan beschermingsmechanismen van ons immuunsysteem te omzeilen. Dit heeft geleid tot een evolutionaire wapenwedloop. Bij virussen die reeds miljoenen jaren met onze voorouders hebben samengeleefd heeft deze wapenwedloop geleid tot een ‘koude oorlog’, ofwel een vorm van commensalisme waarbij het virus zich toch kan voortplanten in de gastheer en zich verspreiden in een populatie, zonder dat dit problemen of ziekte veroorzaakt bij de gastheer. In dit geval zal ons immuunsysteem het virus onder controle houden zonder het te elimineren, maar ook zonder schade aan te richten aan het eigen lichaam.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License