hormonen zijn de chemische boodschappers in ons lichaam. ze reguleren cruciale processen zoals onze groei, ons metabolisme en de ontwikkeling van onze geslachtskenmerken. daarnaast oefenen ze een opmerkelijke invloed uit op onze emoties, ons gedrag en onze hele persoonlijkheid. naar aanleiding van het boek ‘wij zijn onze hormonen’ van de nederlandse internist-endocrinoloog max nieuwdorp zetten we hier de schijnwerper op enkele minder gekende, maar erg intrigerende effecten van hormonen op lichaam en geest.

Hoe onze hormonen ook onze persoonlijkheid dirigeren

Roman Vangoitsenhoven

De term hormoon vindt zijn oorsprong in het Oud-Grieks en verwijst naar een werkwoord dat zoveel betekent als ‘in beweging brengen’. De Britse fysiologen Ernest Starling en William Bayliss ontdekten begin 20ste eeuw dat er stoffen in de bloedbaan gesecreteerd of afgescheiden werden door gespecialiseerde klieren – vandaar ook de term endocrinologie – en dat deze stoffen de spijsvertering aansturen, zelfs bij een beschadigd zenuwstelsel. Ondertussen kennen we meer dan 40 hormonen, die door onder andere de hypofyse, de schildklier, de alvleesklier, de bijnieren, de testikels en de eierstokken geproduceerd en afgescheiden worden. Slecht functioneren van deze klieren ligt aan de basis van erg frequente aandoeningen zoals obesitas, diabetes en subfertiliteit.

In de medische wereld is Max Nieuwdorp vooral bekend omwille van zijn baanbrekend onderzoek naar de interactie tussen het darmmicrobioom en de gezondheid, en naar de mogelijkheid om met stoelgangtransplantaties verlichting te bieden voor metabole aandoeningen. Met Wij zijn onze hormonen schrijft de auteur een boek over iets helemaal anders: het hele spectrum van de endocrinologie. Hij geeft aan dat de aanleiding was dat zovelen in zijn familie last hebben van een of andere vorm van hormonale ziekte en dat hij in het dokterskabinet vaak geen tijd had om de vele vragen van zijn patiënten uitgebreid te bespreken. De titel verwijst naar het feit dat hormonen de dirigenten van ons lichaam zijn, en natuurlijk is het een knipoog naar het fantastische boek dat zijn collega Dick Swaab schreef, Wij zijn ons brein. In het kader van dit artikel licht ik graag vier stukjes uit het boek toe, omdat ze mij als clinicus prikkelen en de macht van hormonen in perspectief plaatsen: cortisol, vrouwen, mannen, en het vergeten van de vrouw.

Het vervolg van dit artikel leest u in de papieren versie van Karakter 85. De volledige tekst verschijnt later online.