volgens de franse socioloog pierre bourdieu kan het succes van een kunstenaar, of de waarde van een kunstwerk, niet puur worden uitgelegd op basis van klassieke parameters als individuele genialiteit of esthetische kwaliteiten. hoe een werk of kunstenaar onthaald wordt, is het resultaat van een samenspel van veel verschillende elementen binnen een specifieke culturele en historische context. bovendien kan het kunstenveld opgedeeld worden in twee subvelden: een waarin de waarde van kunst vooral wordt bepaald door kunstexperts en een ander waarin die waarde vooral onderhevig is aan de marktlogica. de jonge sociologe larissa buchholz past deze inzichten toe op de globale kunstmarkt van vandaag.

Duizend keer hetzelfde kunstwerk maken: een sociologische analyse van een globale hedendaagse kunstenwereld

Sanne Fleur Sinnige

Hoe kan het verklaard worden dat kunstenaar Yue Minjun (°1962) in 2007 met zijn schilderijen records verbrak op internationale kunstveilingen, maar amper tentoongesteld werd binnen het globale circuit van biënnales? Dit is een van de vragen die sociologe Larissa Buchholz stelt in haar verbluffende boek The Global Rules of Art, dat zij in 2022 publiceerde bij Princeton University Press. In dit boek brengt zij de globale hedendaagse kunstwereld in kaart op basis van een sociologische analyse van een omvangrijke hoeveelheid data samengebracht uit interviews, kunsttijdschriften en websites. Hiermee draagt haar studie bij aan het veld van ‘globale kunstgeschiedenis’ dat, zoals kunsthistoricus James Elkins het in 2019 definieerde, zich focust op een studie van de kunstmarkt en de kunstwereld in een historische context van toenemende internationale uitwisseling en ‘biennalization’. Welke structuren kenmerken de globale hedendaagse kunstwereld, en leiden zij naar grotere ‘diversiteit’? Dit zijn de centrale vragen die Buchholz stelt in haar boek. In dit essay bespreek ik de originaliteit van Buchholz’ sociologische methodologie en onderzoek ik de relevantie van haar inzichten vanuit een kunsthistorisch perspectief.

Om grip te kunnen krijgen op het weerbarstige fenomeen van de globale hedendaagse kunstenwereld vangt Buchholz haar boek aan met een uiteenzetting van de theoretische basis van haar studie. Hierin bespreekt ze modellen die de globalisatie van cultuur hebben geprobeerd te verklaren, en introduceert ze een nieuw model. Deze benadering, die ze ‘global fields’ noemt, baseert ze op de beroemde theorie van het culturele veld waarover socioloog Pierre Bourdieu schreef in het boek The Rules of Art (1992), een werk waarnaar Buchholz haar boek expliciet heeft vernoemd.

Het vervolg van dit artikel leest u in de papieren versie van Karakter 85. De volledige tekst verschijnt later online.