de laatste decennia verschijnen er steeds meer publieksboeken die de wereldgeschiedenis op zo groot mogelijke schaal overschouwen. zowel bij het brede publiek als in de media en onder beleidsmakers vinden deze publicaties gretig aftrek. ze stellen de zaken voor alsof een blik op de heel lange termijn de enige manier is om diepere inzichten te verkrijgen in de staat van de mensheid en om hedendaagse uitdagingen het hoofd te bieden. er zijn echter weinig redenen om aan te nemen dat zulke grote theorieën ook echt meer verklarende kracht hebben dan kleinere, meer contextgebonden verklaringen.

De tumultueuze reis naar welvaart en gelijkheid

Wouter Ryckbosch

Op zoek naar bruikbare inzichten voor het heden overschouwt een groeiende reeks boeken de wereldgeschiedenis op steeds grotere schaal. Door over de eeuwen of zelfs millennia terug te blikken trachten hun auteurs verklaringen te vinden voor welvaart en rechtvaardigheid die helpen om hedendaagse uitdagingen het hoofd te bieden. Yuval Noah Harari en Jared Diamond zijn de meest klinkende namen, maar in hun zog volgden nog heel wat andere onderzoekers die met een macroscopische blik het verleden nuttig wensen te maken. Steeds vaker wordt daarbij gebruikgemaakt van interdisciplinaire inzichten, waarbij genetisch en archeologisch onderzoek gecombineerd worden met inzichten uit geografie en antropologie en een snuifje evolutionaire psychologie, en verweven tot een ambitieus historisch verhaal. De inzet van die zoektocht is niet min. Wie de drijvende krachten achter economische groei kan doorgronden, en begrijpt waarom ze in veel periodes en plaatsen uit de menselijke geschiedenis achterwege bleef, heeft wellicht de heilige graal in wereldwijde armoedebestrijding in handen.

Oded Galor schreef met The Journey of Humanity een boek dat perfect in deze rij past. Het is een vrij atypisch boek voor een econoom: zonder hogere wiskunde of complexe formules, maar met een uitvoerig historisch betoog, en bezaaid met opmerkelijke anekdotes of wetenswaardigheden. The Journey of Humanity gidst de lezer in grote, zelfzekere passen doorheen de menselijke geschiedenis van de laatste 100 000 jaar. Het doel van die ontdekkingstocht is het ontrafelen van twee eminente mysteries: waar komt de ongeziene welvaart van de voorbije twee eeuwen vandaan (‘het mysterie van de groei’), en hoe kunnen we de ongelijke verdeling van die welvaart wereldwijd verklaren (‘het mysterie van de ongelijkheid’)? Hoewel Galor lang niet de eerste sociale wetenschapper is om zich aan het verklaren van groei te wagen, zijn de antwoorden die hij formuleert vaak verrassend. Het boek roept bovendien belangrijke vragen op over de relevantie van historische inzichten voor de uitdagingen van vandaag.

Het vervolg van dit artikel leest u in de papieren versie van Karakter 85. De volledige tekst verschijnt later online.