de franse econoom thomas piketty is alomtegenwoordig in de huidige discussies over ongelijkheid. hoewel zijn bekendste boeken ontzettend dik zijn en erg theoretische redeneringen bevatten, heeft de auteur veel succes bij een internationaal, niet-academisch publiek, zelfs wanneer hij schrijft over specifiek franse onderwerpen. wellicht heeft dat te maken met zijn sociale activisme en met zijn vreemde maar effectieve mengeling van nuchtere gegevensanalyse en provocerende stijl, die hem niet alleen aanhangers maar ook fervente tegenstanders oplevert. in ieder geval is het niet correct om piketty te herleiden tot het stereotiepe beeld van de academische rockster van een bedenkelijke wetenschappelijke kwaliteit.

Academicus of activist? Het werk van Thomas Piketty

Erik Schokkaert

In de huidige discussies over ongelijkheid duikt voortdurend de naam van de econoom Thomas Piketty op. De hype is op gang gekomen na de publicatie in 2014 door Harvard University Press van het lijvige Capital in the Twenty-First Century (verder Capital). Het jaar daarvoor was de Franse versie nog redelijk lauw ontvangen, en zijn vroegere boeken hadden enkel in academische kringen interesse opgewekt. Zes jaar na Capital publiceerde hij in 2020 Capital and Ideology (verder Ideology), een boek dat nog 250 bladzijden dikker was. In 2022 werd dan bij Harvard A Brief History of Equality gepubliceerd, een dunner boekje dat hij zelf voorstelt als een antwoord op de vraag: ‘Wat u schrijft is interessant, maar kan het niet wat korter, zodat ik uw onderzoek kan delen met mijn vrienden en familie?’

Het is niet zo gemakkelijk de populariteit van Piketty te verklaren. Capital is een lijvig boek, met zeer veel statistieken en vaak droge theoretische redeneringen. Het boek werd wel gepubliceerd in een periode met toenemende maatschappijkritiek, onmiddellijk na de Grote Recessie, en misschien heeft de reminiscentie aan Marx in de titel (en tot op zekere hoogte in de analyse) in die periode ook bijgedragen tot het succes bij het grote publiek. Wellicht wordt Piketty’s populariteit ook gedeeltelijk verklaard door zijn sociale activisme. Hij schrijft op regelmatige basis columns in Le Monde, waarmee hij wil bijdragen tot een vernieuwd links programma. Die columns werden in 2020 gebundeld uitgegeven als Vivement le Socialisme! Chroniques 2016-2020, en zelfs van die bundel van linkse columns, over veelal Franse onderwerpen, werd een Engelse vertaling gemaakt: een beter bewijs van heldenstatus is moeilijk te vinden. Piketty’s werk wordt gekenmerkt door een wat vreemde mengeling van nuchtere gegevensanalyse en provocerende stijl. Dit wekt zeker sympathie op bij zijn aanhangers en irritatie bij zijn tegenstanders. Maar hoe moeten wij Piketty dan beoordelen? Als een academisch onderzoeker of als een activist? Waar ligt zijn belangrijkste bijdrage?

Het vervolg van dit artikel lees je in Karakter 82. De volledige tekst verschijnt later online.